सरत्या पावसाळ्यात आता रानभाज्या कमी व्हायला लागतात.तरीही आमच्या मनिषाताईंनी आज सराट्याची भाजी दिली. ह्या भाज्या मंडईतल्या इतर भाज्यांच्या मनाने महाग वाटतात.पण रानभाज्या गोळा करायची मेहनत बघता आपण पैशा बाबत फार घासाघीस करू नये असं मला वाटतं. नैसर्गिक अधिवासात तयार झालेल्या रानभाज्याना कोणतंही खत किंवा जंतुनाशक वापरलेलं नसतं त्यामुळं शंभर टक्के विषमुक्त असतात. सराटा म्हणजे गोक्षुर …
शास्त्रीय नाव: Ipomoea aquatica कुळ: Convolvulaceae नळीची भाजी ही वनस्पती तळी व तलावांच्या शेजारी, काठांवर, पाणथळ , ओलसर जमिनीवर, दलदलीच्या ठिकाणी वाढलेली आढळते. नळीची भाजी ही वर्षायु किंवा द्विवर्षायू वेलवर्गिय वनस्पती आहे. या वनस्पतीचे वेल जमिनीवर पसरत वाढतात. ओळख: खोडः नाजूक, लांब, चिखलावर सरपटणारे किंवा पाण्यावर तरंगणारे पोकळ असते. पेरांजवळ मुळे फुटतात. फुले: द्विलिंगी, नियमित …
शास्त्रीय नाव: Oxalis corniculata कुळ : Oxalidaceae आंबुशी या वनस्पतीला आंबुटी, आंबेती, चांगेरी अशीही स्थानिक नावे आहेत. आंबोशीला इंग्रजीमध्ये सॉरेल असे म्हणतात. हे प्रामुख्याने ओलसर जागेत तसेच कुंडयातून वाढणारे तण आहे. ओळख: खोडः नाजूक गोलाकार, पसरट वाढणारे, खोडाच्या पेरापासून तंतुमय मुळे तयार होतात. पाने: संयुक्त, एकाआड एक, त्रिपर्णी, त्रिकोणी आकाराच्या फुले: पिवळी, नियमीत, पानाच्या बगलेतून …
शास्त्रीय नाव: Clerodendrum.serratum कुळः verbenaceas भारंगी ही वनस्पती व्हर्बेनेसी म्हणजेच निर्गुडीच्या कुळातील आहे. भारंगीचे झुडूप तीन ते पाच फुटापर्यत उंच वाढते. भारंगीची झुडपे डोंगरउतारावर, खुरटया जंगलात नदीनाल्याच्या काठावर, शेतात सर्वत्र आढळतात. पावसाळयाच्या अखेरीस भारंगीस फुले, फळे येतात. मुळांच्या सकर्सपासून व बियांपासून भारंगीची लागवड करता येते. ओळख: पाने: साधी समोरासमोर किंवा तीन पाने मंडलामध्ये, १० ते …
शास्त्रीय नाव: Leea macrophylla कुळ : Amarantceas कुरडू ही रानभाजी अमरॅन्टसी या कुळातील आहे. शेतात आणि ओसाड रानावर वाढणारे हे तण आहे. पावसाळयाच्या सुरवातीस वाढणाऱ्या कोवळया पानंचा वापर पालेभाजी म्हणून केला जातो. औषधी उपयोगः १. झोप येण्याचे औषध म्हणून या च्या पाल्याच्या भाजीचा वापर केला जातो. कुरडूची भाजी: साहित्यः कांदा १ हळद १ चमचा कुरडू …
रानभाजी : भुईआवळा शास्त्रीय नाव: Phyalanthus amarus कुळ : Euphorbiaceae भुईआवळा ही वर्षायू रोपवर्गीय वनस्पती असून २० ते ५० सेमी उंच वाढते. जंगलात, ओसाड, पडीक जमिनीवर, रस्त्याच्या कडेने, शेतात सर्वत्र आढळते. ओळखः खोड: खोड व फांदया गोलाकार, खोडाला बुंध्यापासुनच फांदया फुटतात. फुले : : लहान, पिवळसर, हिरवी रंगाची, पानांच्या बेचक्यात मागील बाजूस वळलेली, फुल एकलिंगी, …
रानभाजीः मायाळू शास्त्रीय नाव: Basella alba कुळ : Basellaceae मायाळू ही बहुवर्षायू वेल असून या वनस्पतीची बागेत, अंगणात, परसात तसेच कुंडीत लागवड करतात. मायाळूचे तांबडा व पांढरा असे दोन प्रकार आहेत. ओळख: खोडः नाजुक खुप लांब, बारीक, उजव्या बाजूस गुंडाळणारे, मांसळ, हिरव्या रंगाचे असते. फुले: पांढरी किंवा लाल रंगाची, लहान देठवरहित, पानाच्या बेचक्यात येणाऱ्या फळे …
रानभाजी : पेंढारी शास्त्रीय नाव: Tamilnadia uliginosa कुळ : Rubiaceae पेंढर ही वनस्पती जंगलामध्ये आढळते. ओळखः खोडः खोडाचा घेर लहान असतो. साल तांबूस तपकीरी रंगाची;, साधारण खडबडीत फांदया. फुले: फुले पांढरी, आकर्षक, पानांच्या बेचकातून येतात. फळे: फळे गोलाकार अंडाकृती, लंबगोलाकार पेरूसारखी दिसतात. फळे पिकल्यावर पिवळी, बिया अनेक, गरास लगडलेल्या. औषधी गुणधर्मः १. पेंढराचे कच्चे फळ …
शास्त्रीय नाव: Amorphophallus commutatus कुळ : Araceae शेवळा ही वर्षायू कंदवर्गीय वनस्पती आहे. महाराष्ट्रात शेवळा ही वनस्पती कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र व अकोला येथील जंगलात आढळते. ओळखः कंदः रोपवर्गीय वनस्पतीचा कंद जमिनीत असतो. आकार गोल चपटा किंवा गोलाकार- उभट असतो. कंद गडद, करडया किंवा तांबुस- करडया रंगाचा असतो पानः पावसाळयात जमीनीत असणाऱ्या कंदापासून पान तयार होते. …
शास्त्रीय नाव: Momordica dioica कुळ : cucurbitaceae करटोली या वनस्पतीला करटोली, कंटोली, रानकारली, करटुली अशीही स्थानिक नावे आहेत. करटोलीला वाइल्ड करेला फ्रुट असे म्हणतात. करटोलीचे वेल कोकण, मराठवाडा, विदर्भ, पश्चिम घाट व पश्चिम महाराष्ट्र परिसरात आढळतात. करटोलीचे वर्षायू वेल जंगलामध्ये झुडपांवर वाढलेले आढळतात. या वेलींना जमिनीत कंद असतात. कंद बहुवर्षाय असून अनेक रोगांवर गुणकारी आहे. …
रानभाजी: करटोली/ कंटोली/ रानकारली दीर्घायुषी भाजी Read More »